ﻧﻈﺮیۀ ﮐﻨﺶ ﮔﻔﺘﺎری ﯾﮑﯽ از ﻧﻈﺮﯾﺎت مطرح در ﻋﻠﻢ ﮐﺎرﺑﺮدﺷﻨﺎﺳﯽ زﺑﺎن است که با لحاظ¬ نمودن زﺑﺎن در ﺑﺎﻓﺖ ﮐﻨﺶِ اﻧﺴﺎﻧﯽ، دستیابی به ناگفته¬های متن و تحلیلِ معانی غیر¬اشکار گفتار را امکان¬پذیر ساخته و موجب تفسیر نظام¬مند متون می¬شود . در این نظریه انسان برای بیان منظور خویش تنها به تولید پاره¬گفتارهای حاوی کلمات وساختارهای دستوری بسنده نمی کند بلکه سعی دارد تا از رهگذر این پاره گفتارها اعمالی را انجام دهد که کنش گفتار نام دارد. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و تحلیل کنش-های گفتاری در خطبۀ غدیر بر پایۀ مهم¬ترین کنش¬های گفتاری در نظریۀ سِرل است. یافته‌های تحقیق نشان داد که در خطبۀ غدیر از کنش های گفتاری متعددی برای رساندن پیام اصلی خطبه استفاده شده است. در کنش های اعلامی با انجام موفقِ فعل گفتاری اعلان، وضعیت جدیدی پدیدار گشته و امام علی (ع) به عنوان جانشین پیامبر خدا(ص) منصوب می شود. همچنین در کنش های ترغیبی از مخاطب خواسته می شود تا تکلیف الهی خویش را در خصوص ولایت و جانشینی امام علی (ع) به انجام برساند .افزون بر ان در کنش های اظهاری واقعیت موجود در مورد جانشینی امام علی(ع) بر زبان پیامبر خدا(ص) جاری شده و سعی در اشکار ساختن درستی ان می شود. در کنش های تعهّدی نیز رسول خدا(ص) خویش را متعهد به ابلاغ فرمان الهی درجانشینی حضرت علی( ع ) می داند و در کنش های عاطفی پیامبر(ص) با بیان جایگاه امام علی (ع) احساس خویش را از طریق بُعد عاطفی بازگو می¬کند. با توجه به بافت موقعیتی خطبه و کنش¬های به کار رفته در ان، گوینده در پی اعلام جانشین، با کمک ترغیب مخاطب، اظهار و توصیف ویژگی¬ها و یادکرد فضیلت¬های امام علی(ع) ذهنیت خود را با مخاطب به اشتراک گذاشته تا مخاطبان را به بیعت با امام علی(ع) فرا خواند. نتیجه انکه با اگاهی از حقایق فرا زبانی حاکم بر متن خطبۀ غدیر و با استفاده از کارکرد های زبان می توان به درک عمیق تری از لایه¬های زیرین خطبۀ غدیر رسید و از حقایق نهفته در ان پرده برداری کرد.