امروزه با تکامل ابزار سنتی و به‌کارگیری ابزارهای جدید در منبت، هنرمندان توانسته‌اند علاوه بر حفظ ارزش‌های سنتی و بومی نهفته در هنر منبت، موجبات افزایش دقت و ظرافت در افرینش تولیدات خویش را فراهم اورند؛ شناخت و معرفت نسبت به اهمیت ذاتی ابزار و مواد در هنرهای سنتی و لزوم پایبندی و تخلق به اداب هنرمندی موجب شده تا گام مهمی در تربیت و پرورش هنرمندان و خلق اثار بدیع و بازیابی هویت فرهنگی و ملی جامعه ایران برداشته شود. پژوهش حاضر با تکیه‌ بر نقش ابزار در توسعه و تحول هنر منبت معاصر با حفظ ارزش‌های بومی انجام‌گرفته است؛ این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی به تاثیر ابزار در تحولات منبت معاصر می‌پردازد و جامعه اماری بر اساس اثار شاخص منبت در ایران با تکیه بر هنرمندان معاصر تهران انتخاب گردیده‌اند. نقش ابزار در این تحولات به گونه‌ای است که می‌توان به ظرافت در برش اثار مشبک منبت، سهولت و تنوع دسترسی به انواع بافت، رنگ و کیفیت چوب، یکنواختی و ظرافت در تهیه چوب با ابعاد مختلف، تحول در به‌ کارگیری اتصالات دقیق، تحول در ساختار تولیدات به‌ویژه اثار ظریف، به‌کارگیری ابزار دقیق در اجرای منبت متناسب با فرم و ظرافت اثر و نقش ابزار بر تغییر بستر و به‌ طور خاص اوج‌گیری منبت معاصر اشاره کرد. همچنین مقایسه‌ جسورانه ان‌ها با اثار شاخص تاریخ منبت ایران در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است.