اهداف: بر اساس جهان بینی الهی، عوامل موثر در مجموعه اتفاقات عالم دو دسته مادی(طبیعی) و معنوی هستند. برای پیش¬گیری و درمان بیماری¬ها و دستیابی به سلامتی نیز همان¬طور که بهره¬گیری از طبیبان و داروها برای درمان بیماری و دستیابی به سلامتی ضروری است، همچنین چنگ زدن به دامن خالق طبیب و افریننده دارو در پرتو ذکر و دعا الزامی است. در اموزه¬های اسلامی(ایات و روایات) فراوان از اثربخشی دعا و ذکر سخن گفته شده است، از این روی در این تحقیق با جستجو در ایات و روایات به بررسی نقش دعا و ذکر بر سلامت جسم و روان پرداخته شده است. روش ها: پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تحلیل مفهومی و اَسنادی صورت می¬گیرد، لذا ایات و روایاتی که به نقش دعا و ذکر بر سلامت انسان اشاره داشته¬اند، جمع اوری، تدوین و تبیین کرده است. یافته ها: کارکردهای یاد خدا(ذکر) در دو بخش: 1) نقش ذکر در سلامتی روح و روان، 2) نقش ذکر در درمان بیماری¬ها به دست امد و نقش درمان¬گری ذکر، در سه محور: الف) درمان وسواس، ب) درمان افسردگی، ج) درمان نفاق حاصل شد. کارکردهای دعا در دو بخش 1) نقش دعا در پیش¬گیری از بیماری¬ها، 2) نقش دعا در درمان بیماری¬ها به دست امد. نقش درمان¬گری دعا، در چهار محور: الف) درمان تمام بیماری¬ها، ب) درمان بیماری¬¬های جسمی، ج) بیماری¬¬های روحی، د) دعای دیگران در درمان بیماری¬¬ حاصل گردید. نتیجه گیری: توصیه¬ها به ذکر در ایات و روایات غالبا ناظر بر سلامت و درمان روان هستند؛ زیرا برخورداری از روان سالم به شادابی و نشاط روحی می¬انجامد و این نشاط به تجهیز قوای جسمی و درمان بیماری جسمی کمک شایانی خواهند کرد. اما سفارش¬ها به دعا طبق ایات و روایات برای پیش¬گیری و درمان بیماری¬های جسمانی و روحانی است؛ به نظر می¬اید تفاوت ذکر با دعا -که اولی منحصر در سلامت روان و دومی اعم از سلامت جسم و روان بود-، به سبب این است که انسان¬ها بیش از ذکر به دعا مشغول هستند و پیوسته در مشکلات و بیماری¬های بویژه به هنگام ناامیدی از علل مادی، رو به خداوند اورده و با زبان و جان خود یکسر او را می¬خوانند.