بیان مسئله: نقد حکمی هنر، برخاسته از ارای اندیشمندان و حکیمان ایرانی است. در ارای حکیمان و فیلسوفان ایران به صورت پراکنده، مباحث و قواعدی دربارۀ هنر و هنرمندی وجود دارد. نقد حکمی هنر بر ان است تا با استفاده از این معیارها، قواعد و قوانین حاکم مستخرج از منابع کهن حکمی، عرفانی و فلسفی ایران، به نقد اثار هنری بپردازد. کمبود منابع مدون دربارۀ نقد هنری با استفاده از ارای حکما و عرفای ایران، ضرورت انجام این پژوهش را مشخص می‌کند. در این پژوهش به دو پرسش پاسخ داده شده است: یکم، بر اساس نقد حکمی، مفهوم همانندی اثر با عالم سرمدی چگونه بیان شده است؟ و دوم، بر اساس نقد حکمی، مفهوم تقلید اثر هنری از جهان واقع چگونه بیان شده است؟ هدف پژوهش: هدف از نوشتن این مقاله، دست‌یابی به ارای حکمای ایران در زمینۀ هنر و نقد هنری و به طور خاص در مورد مبحث تطابق و همانندی اثر با جهان هستی است. در این مقاله به طور خاص به مباحث همانندی اثر هنری با جهان هستی (چه الگوبرداری از منابع موجود در طبیعت و چه عالم سرمدی) پرداخته شده است. روش پژوهش: این مقاله از نظر هدف، بنیادی-نظری است. از نظر ماهیت در زمرۀ تحقیقات تحلیل محتوای کیفی به شمار می‌اید. روش گرداوری اطلاعات، صرفاً کتابخانه‌ای است. جامعۀ پژوهش، اثار منظوم عرفا و حکمای ایران متعلق به پس از اسلام و از میان متون قرون پنجم تا نهم هجری است. به دلیل تعدد و تکثر در منابع حکمی و عرفانی، تعداد پنج دیوان از متون منظوم به عنوان نمونه و بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. نتیجه‌‌گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داده است، اثر هنری هر چه به منبع طبیعت نزدیک باشد، یا به عبارتی با جهان خلقت تطابق بیشتری داشته باشد، زیباتر، ایده‌ال‌تر و بهتر است. هرچه هنرمند بتواند با الگوگرفتن از جهان خلقت اثر خود را مطابق با جهان واقع بسازد، هنرمندتر است. هنرمند باید اهل محاکات و تقلید باشد. او باید قدرت ترسیم و مصور کردن جهان واقع و طبیعت را داشته باشد.