ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻫﻨﺮ شیعه ﻭ ﺑﺎ ﻣرکزیت ﺍﺋﻤﻪ اطهار به‌ویژه ﻭﺍﻗﻌﻪ ﮐﺮﺑﻼ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‌ﻫﺎﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷﮑﻮﻓﺎﻳﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ عصر ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺳﭙﺮﻱ ﻧﻤﻮﺩ. به دلیل تحولات پس از مشروطه نقاشی مذهبی عمدتاً محدود به نقاشی‌های عامیانه می‌شد که اکثراً در بقاع متبرکه توسط هنرمندان مردمی تهیه می‌شدند. هدف از این پژوهش شناسایی مولفه‌های اهمیت و عوامل ظهور مضامین مذهبی در اثار هنری یاد شده است. سوال‌های این مقاله عبارتند از: 1- عوامل ظهور مضامین مذهبی در دیوارنگاره‌های بناهای مذهبی عصر قاجار کدامند؟ 2- دیوارنگاره‌های مذهبی بناهای مذهبی عصر قاجار مشتمل بر کدام مضامین و محتوا هستند؟ و ایا این مضامین و محتوا در بقاع متبرکه گیلان مشاهده شده است؟ 3- هنرمندان دیوارنگاره‌های بناهای مذهبی عصر قاجار برای نشان دادن موضوع از چه مولفه‌هایی بهره گرفته‌اند؟ و ایا هنرمندان بقاع متبرکه گیلان از این مولفه‌ها بهره برده‌اند؟ روش تحقیق بر مبنای ماهیت توصیفی- تحلیل محتوا (متنی) و شیوه‌ی گرداوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی بوده است. نتایج پژوهش حاکی از ان است که ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ بناهای مذهبی و دیوارنگاره‌های ان ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺷﻴﻌﻲ ﻭ ﺁﻳﻴﻦ‌ﻫﺎﻱ ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺮ ﺭﻧﮓ ﺷﺪﻥ ﻧﻘﺶ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻳﻦ اماکن ﻣﻲﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. به همین دلیل از مهم‌ترین عواملی که سبب ظهور مضامین مذهبی شد، نیاز به فضای معنوی، باور به تبلیغ و اشاعه‌ی مذهب تشیع، تاکید بر هویت مذهبی و فرهنگی، توجه به برخی باورهای عامیانه مذهبی و شوکت‌نمایی سلطنت حاکمان می‌توان اشاره داشت. همچنین از دیگر نتایج پژوهش ان است که مهم‌ترین مولفه‌های اهمیت موضوع این دیوارنگاره‌های بناهای مذهبی شامل: ابعاد نگاره، میدان دید، فضای باز مقابل تابلو و ارزش معنوی است و موضوعات مذهبی در این پنج بخش گنجانده شده است: باورهای عامیانه، وقایع‌نگاری تاریخ ائمه، شمایل‌ها، داستان‌ها؛ و نقوش مذهبی و نمادین. کلیه‌ی مولفه‌های اهمیت موضوع و مضامین مذهبی در بقاع متبرکه گیلان رویت شده است.