مقارن با ظهور اسلام عرب را روحیۀ تعصب قبیله‌ای کورکورانه و فخر فروشی نژادپرستانه بود، رسول خدا(ص) در طول رسالتش، تلاش فراوانی در زدودن این خصلت داشت، اما پس از رحلت ایشان امت از سیره نبوی(ص) روی گرداند، سیاست ها و رویکردهایی که خلفا در جامعه اسلامی اتخاذ کردند، گویای بازگشت به همان انحراف سابق بود؛ میان عرب با عرب دیگر و بویژه میان عرب با غیر عرب که - به زعم انان- نژاد پستی داشتند، تفاوت گذارده شد. امام علی(ع) چون بر مسند خلافت تکیه زد، از اغازین زمان حکومتش درپی اصلاح انحرافات شکل گرفته پس از پیامبر(ص)، بخصوص دشواری تبعیض که گاه بیش از بقیه مشکلات رخ می نمود، برامد. ایشان دو راهبرد نظری و عملی- همچنان که در اصلاح هر انحرافی لازم است- در پیش گرفتند. در راهبردهای نظری به تبیین ریشه های نژادپرستی و زمینه های شکل گیری ان پرداخته و خودبرتربینی، وسوسه های شیطان و قیاس خود با دیگران را عوامل روحی و روانی، و پیروی از بزرگان کوتاه اندیش و رفاه زدگی را زمینه های شکل گیری تعصب و تبعیض بیان داشتند. در راهبردهای عملی، امام علی(ع) سه راهبرد «احیای جایگاه حقوقی و اجتماعی گروه‌های مورد تبعیض»، «عدالت اقتصادی» -که از مهمترین دشواری های امام(ع) بود- و «انتقال مرکز حکومت از مدینه به کوفه» را به کار گرفتند.