تفاوت انسان‌ها در رنگ، نژاد، قومیت و ملیت یکی از اقتضائات عالم افرینش می باشد، با این وجود برخی این تفاوت ها را دستمایه ای قرار داده اند برای انحصار پیشرفت و دستیابی به فضیلت ها در نژادها و اقوامی خاص. اسلام از اغازین زمان ظهورش با این باور به مقابله برخاست، این مواجهه در عصر امام رضا(ع) دنبال شد، ایشان در این راستا دو راهبرد نظری و عملی پیش گرفتند؛ راهبردهای نظری دو رویکرد ایجابی و سلبی داشت؛ در وجه ایجابی فضیلت های معنوی را معیار ارزش گذاری معرفی کردند و در وجه سلبی بیان داشتند که امور اعتباری چون نژاد و نَسَب را فاقد ارزش ذاتی هستند. امام(ع) در راهبردهای عملی مطابق با شرایط سیاسی و اجتماعی زمان خود اقداماتی نظیر: ازاد سازی بردگان، تکریم بردگان و سیاهان و ازدواج با کنیزکان داشتند؛ دستاورد این راهبردها نفی انحصار فضیلت های اخلاقی در نژاد و قومی، و تاکیدی دوباره بر برابری همه انسان ها در دستیابی به ارزش های متعالی می باشد.